Οι μεγάλοι, τα ποντίκια και το τρίπτυχο της ευτυχίας

"The bad thing about being in the rat-race is, even if you win, you 're still a rat." Κάποια αμερικάνα κωμικός το έχει πει που δε θυμάμαι το όνομά της, αλλά συμφωνώ.

Για κάποιο λόγο που δεν έχω εντοπίσει, στον κόσμο των μεγάλων συχνά μετράνε με αριθμούς την επιτυχία και ορίζουν την ευτυχία με το τρίπτυχο: δουλειά-παιδεία-οικογένεια. Σε καθένα από αυτούς τους παράγοντες χωριστά, δεχόμαστε ένα κάρο πιέσεις για να "πετύχουμε".

Στο σχολείο, είναι μόνιμο το άγχος των βαθμών (λες και έγινε κανείς καλύτερος άνθρωπος γιατί έγραψε 19 στην Ιστορία στη Γ Γυμνασίου...). Μετά, είναι το "να μπούμε σε καμιά σχολή". Για κάποιο λόγο, όταν είσαι 17 χρονών, η όλη περιρρέουσα αντίληψη είναι ότι η ποιότητα της μέλλουσας ζωής σου είναι ευθέως ανάλογη του ύψους της βάσης της σχολής όπου θα περάσεις. Το οποίο βεβαίως είναι ανυπέρβλητη μπούρδα (και αν ρωτήσεις τους ανθρώπους που σε περιβάλλουν έναν-έναν χωριστά, όλοι θα το παραδεχτούν, πλην όμως συνολικά, αυτοί οι ίδιοι άνθρωποι είναι που σε πιέζουν για την "καλή σχολή" και τους "καλούς βαθμούς".) Όταν μπεις στην - όποια - σχολή, το όλο θέμα είναι πότε θα τελειώσεις, για να αρχίσει η σταδιοδρομία σου (εντάξει, ενδιαμέσως κραιπαλιάζεις κιόλας, είναι μάλλον η μόνη φάση της ζωής σου που σου αναγνωρίζεται αυτό το δικαίωμα στο ακέραιο...) και, όταν τελειώσεις, ψάχνεις για μεταπτυχιακό για να έχεις αυτό το "κάτι παραπάνω" (και μεταξύ μας, γιατί θες να παρατείνεις και τη φοιτητική σου ζωή...). Όλα αυτά είναι απολύτως αποδεκτά - και συχνά επιβραβεύσιμα, γιατί συμβάλλουν στον πρόωτο παράγοντα της "ευτυχίας": την Παιδεία. (Σημ. Για να γίνουν αυτά, λογικά θα έχεις πάει περίπου 23-24 χρονών....γκουχ γκουχ....στην καλύτερη περίπτωση....γκουχ γκουχ...)

Την ίδια ώρα, από τη στιγμή που ενηλικιώνεσαι, ή λίγο πιο μετά, αρχίζεις να αναρωτιέσαι πώς μπορείς να αυτονομηθείς οικονομικά από την οικογένεια (πράγμα απόλυτα υγιές). Ψάχνεις για δουλειές, συνήθως προσωρινές, άλλοτε βρίσκεις άλλοτε όχι, άλλοτε ψάχνεις άλλοτε όχι, είσαι γενικά σε μια μεταβατική κατάσταση. Το μόνο σίγουρο όμως είναι, ότι όσο μεγαλώνεις τόσο περισσότερο θα σε απασχολεί το οικονομικό ζήτημα. Όταν τελειώσεις τις σπουδές, είναι πιο εύκολο να βρεις μια "πραγματική", full-time δουλειά. Αν είσαι ακόμα φοιτητής (που στα 22-24 είναι πολύ πιθανό να είσαι, και το όριο ανεβαίνει κι άλλο αν κάνεις μεταπτυχιακό)... δύσκολα τα πράγματα, προς το παρόν θα μείνεις απλά "φοιτητής" και η δουλειά πάει σε δεύτερη μοίρα. Υπόψην, όσο πιο γρήγορα βρεις αυτή την "καλή" full-time δουλειά, και όσο πιο "σίγουρη" είναι, τόσο το καλύτερο - τόσο πιο "πετυχημένος" είσαι επαγγελματικά. Κι όσο περισσότερο "σπρώχνεις" την καριέρα σου, για πιο πολλά χρήματα και καλύτερη θέση (και πιο πολλές ώρες εργασίας, και πιο πολλή κούραση, και πιο πολύ δυνητικό κραξιμο από το big boss...) τόσο το καλύτερο - γιατί έτσι αυξάνεται δραματικά ο δεύτερος παράγοντας της συνολικής σου επιτυχίας: η επαγγελματική ανέλιξη.

Και μετά έρχεται η οικογένεια..... Εκεί λίγο πριν τα 30 - και καμιά φορά και πιο πριν (ιδίως αν είσαι γυναίκα, γιατί "πότε θα γίνεις μάνα??"), αρχίζουν τα "βιολογικά ρολόγια" να χτυπάνε, οι συγγενείς/οι γείτονες/ο περιπτεράς και διάφοροι άλλοι διακριτικοί καλοθελητές, να ρωτάνε τι σκέφτεσαι για το πότε θα κάνεις οικογένεια. Όσο πιο πολύφερνος, ως προς τα κριτήρια εκπαίδευση-εισόδημα-ηλικία-εμφάνιση , ο γαμπρός ή η νύφη, (νύφη για τα αγοράκια, γαμπρός για τα κοριτσάκια, μη μπερδευόμαστε, αν είσαι αγοράκι και κουβαλήσεις γαμπρό στο σπίτι, και τρία PHD να έχει, και 30000 ευρώ να βγάζει το μήνα, οι διακριτικοί καλοθελητές ποτέ δε θα τον δουν με καλό μάτι...), τόσο μεγαλύτερη η χαρά των διακριτικών καλοθελητών, τόσο μεγαλύτερες οι χαρές και τα πανηγύρια, γιατί εκπληρώνεις το σκοπό της ζωής σου, να κάνεις οικογένεια! Και επιτέλους, συμπλήρωσες το τρίπτυχο της επιτυχίας: Δουλειά-Παιδεία-Οικογένεια!

Τα προβλήματα με το συγκεκριμένο "σύστημα αξιολόγησης" των ανθρώπων είναι δύο:

Το πρώτο, είναι ότι πολύ απλά, δε βγαίνουν τα νούμερα!
Δηλαδή αν εγώ είμαι 25 χρονών και κάνω μεταπτυχιακό (πράγμα πολύτως "αποδεκτό"), κατά πάσα πιθανότητα δε μπορώ να έχω παράλληλα μια full time δουλειά. Αυτό σπρώχνει το σχέδιο "καριέρα" κάποια χρόνια πίσω κι έτσι "μειώνεται" ο παράγοντας Δουλειά.
Αν έχω τελειώσει ένα ΤΕΙ και στα 23 μου χρόνια έχω βρει μια καλή δουλειά, ο παράγοντας Δουλειά είναι μια χαρά, αλλά πάντα θα είμαι μια ποταπή ΤΕΙτζού.
Αν στα 30 μου είμαι μια καλή γιάπισσα (με PHD, όχι ότι κι ότι...) που ξεκολώνομαι στη δουλειά αλλά βγάζω τα κέρατά μου από λεφτά, μαλλον δε θα έχω και πολύ το μυαλό μου στην Οικογένεια.
Και αν είμαι 28 χρονών και ήδη έγκυος στο 2ο παιδί μου, τα πάω μια χαρά στον τομέα Οικογένεια αλλά μάλλον έχω παραμελήσει τη Δουλειά ή την Παιδεία.
Πολύ απλά, το 'χει πει κι ο Καρλ Γιουνγκ, κανείς δε μπορεί να 'ναι τέλειος σε όλα... σε κάποια πράγματα θα δίνει περισσότερη έμφαση σστη ζωή τους και σε άλλα όχι, σε κάποια θα είναι καλύτερος και σε κάποια θα υστερεί και αυτό είναι απόλυτα λογικό, γιατί κανείς δεν έχει άπειρες δυνατότητες.

Το άλλο πρόβλημα, είναι ότι στη ζωή τα πραγματικά σημαντικά πράγματα πολύ απλά δε μετριούνται. Τι πάει να πει "παιδεία" - σημαίνει απαραιτήτως πτυχία αραδιασμένα το ένα πίσω απ' τ' άλλο; Τι πάει να πει "καλή δουλειά"; Τι πάει να πει "καλή σχολή"; Τι πάει να πει "καλή οικογένεια"; Στην τελική, όλα τα παραπάνω είναι "καλά" και αξίζουν τον κόπο, αν και μόνο αν ζεσταίνουν την ψυχή σου, αν και μόνο αν σε εμπνέουν και σε κάνουν να νιώθεις ότι οι ώρες σου κι οι κόποι σου δεν πάνε χαμένοι, αν και μόνο αν σε κάνουν να νιώθεις καλύτερος άνθρωπος. Γιατί κανένα χρηματικό ποσό, καμιά βολική συμβατικότητα και καμιά "μαγική συνταγή της ευτυχίας" δε μπορεί να αντισταθμίσει το αίσθημα ότι πάλι ξόδεψες τις ώρες σου (και δεν είναι και αμέτρητες οι ώρες μας σε αυτή τη ζωή ρε γαμώτο...) σε κάτι που σου μοιάζει μάταιο.

Οπότε, μάλλον το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι το "τόσο όσο". Κάποια πράγματα πρέπει να τα κάνεις για να ζήσεις (και ας είμαστε ρεαλιστές, κανείς δε ζει με αέρα...ακόμα), αλλά ως εκεί. Από εκεί και πέρα, όλα τα υπόλοιπα αξίζουν κατά το μέτρο που κάνουν εσένα να νιώθεις καλά. Και μόνο αυτό. Ακόμα και το να είσαι "ο πρώτος", "ο καλύτερος", ή έστω "πάρα πολύ καλός", έχει νόημα κατά το μέτρο που κάνει εσένα να νιώθεις καλά. Αν γουστάρεις να ασχολείσαι με κάτι που αγαπάς κι ας μην είσαι "ο καλύτερος" ή "πολύ καλός", so be it. Άσε που, όσο αφιερώνεσαι σε κάτι, αναπόφευκτα θα βελτιώνονται και οι επιδόσεις σου. (Και άσε που, αν αμφιβάλλεις για τις επιδόσεις σου, μάλλον είσαι σε καλό δρόμο in the first place...)

Και επειδή, στην τελική, στο μάταιο τούτο κόσμο, αξίζεις όσο αξίζει αυτό με το οποίο συμβιβάζεσαι, μη συμβιβάζεσαι με κάτι που νιώθεις ότι δε σου πρέπει. Και το rat-race να πάει να γαμηθεί.